MATERI TEKS CERITA PENGALAMAN KELAS VII SEMESTER GASAL

TEKS CERITA PENGALAMAN.

 

A.     Pengalaman

Pengalaman iku sijining pengalaman sing wis tau dialami dening uwong. Saben uwong mesthi duwe pengalaman pribadi, lan beda-beda antarane wong siji karo liyane. Pengalaman pribadi biasane angel dilaleke malah ana kalane isih nabet ing njero ati.

B.     Jinise pengalaman

1.    Jinise pengalaman pribadi sacara umum iku ana 2, yaiku:

a.       Pengalaman empirik, yaiku pengalaman kang nyata kedaden lan dialami dening sawijining paraga.

b.      Pengalaman khayal, yaiku sejatine mung pangentha utawa pangangen, mung khayalan/lamunan kang durung mesthi ana ing kasunyatan.

2.    Jinise pengalaman pribadi manut swasanane iku ana 2, yaiku:

a.       Pengalaman pribadi kang nyenengake.

b.      Pengalaman pribadi kang nrenyuhake (sedhih).

3.    Jinise pengalaman pribadi manut wektu kedadeyane iku ana 2, yaiku:

a.       Crita pengalaman pribadi kang kedadeyane mbiyen.

b.      Crita pengalaman pribadi kang kedadeyane saiki.

4.    Jinise pengalaman pribadi manut umur kang crita iku ana 3, yaiku:

a.       Crita pengalaman pribadi nalika isih cilik.

b.      Crita pengalaman pribadi nalika isih enom.

c.       Crita pengalaman pribadi nalika uwis diwasa utawa tuwa.

C.     Nyathet pokok-pokok isine crita.

Pokok-pokok crita iku padha karo underane crita kang ngemot pitakonan:

             1.          Sapa, wangsulane nuduhake paraga/tokoh (sapa wae) kang ana ing crita.

             2.          Apa/ngapa, wangsulane nggambarake apa kedaden utawa apa kang ditindakake dening para paragane/tokohe.

             3.          Kapan, wangsulane nuduhake wektu dumadine/kedadeane crita.

             4.          Ana ngendi, wangsulane nuduhake papan/panggonan dumadining crita.

             5.          Kepriye, wangsulane nyritake piye kedadeane crita.

D.     Gawe cengkorongan/kerangka crita pengalaman.

Kang kudu digatekake nalika gawe cengkorongan/kerangka crita pengalaman, yaiku:

             1.          Irah-irahan/judul        ( iki bisa digawe keri/pungkasan)

             2.          Paragane/tokoh-tokohe

             3.          Pambukaning crita

             4.          Isine crita

             5.          Panutuping crita

             6.          Bab 5W + 1H utawa apa, sapa, kapan, ana ngendi, apa sebabe lan kepriye kahanane.

E.      Nulis teks crita pengalaman.

Nalika nulis teks crita pengalaman pribadi kudu mangerteni langkah-langkahe, yaiku:

             1.          Gawe cengkorongan/kerangka karangan.

             2.          Ngembangke/ngrembakake cengkorongan dadi karangan.

             3.          Ngedhit utawa mbenerake tulisan, ejaan lan pamilihane tembung-tembung lan ukara.

F.      Tuladha teks crita pengalaman pribadi.

Tragedhi 9 Maret

            Esuk iku ngepasi dina Selasa, tanggal 9 maret 2010, aku tangi rada kawanan. Dhek bengi anggonku sinau nganti tangah wengi, yaiku jam siji luwih, lagi mapan turu amarga lagi mid semester. Senajan bapak lan simbok ora tau duka menawa ora ngrewangi, nanging aku dhewe sing rada pekewuh, kagawa saka rasa tresnaku marang wong tuwa loro kang wis nggedhekake  aku, apa maneh aku anak tunggal utawa bocah ontang-anting. Esuk iki aku isih ngantuk banget , mlaku wae isih rada ora jejeg lan sirahku krasa mumet banget, nanging sapa maneh sing mbiyantu simbok lan bapak.

            “Le..., yen isih ngantuk ora usah dipeksa. Kana turu maneh, mengko awakmu dadi seger lan ora ngantuk.” Ngendikane bapakku karo maringi dhuwit kanggo sangu sekolah yaiku rong ewu rupiyah kaya padatan.

            “Matur nuwun sangunipun nggih, pak. Kula boten patosa ngantuk. Kula badhe ngeteraken dagangan sayur langkung rumiyin.” Wangsulanku marang bapak.

            “Ya wis, sing ati-ati ya, Le.” Ngendikane bapakku lan simbokku. Simbok nggendhong sayuran, dene bapak sing mikul. Simbok lan bapak banjur tindak dhisik. Ora let suwe, sawise nata sayur, aku uga banjur nyusul menyang pasar. Lawang omah dakkunci. Kaya adate, wayah jam semono iku para among dagang wis padha wiwit ngusungi dagangane. Pit dakgenjot, rada banter. Semribite angin esuk krasa atis banget.

            “Anton....  “ keprungu swarane wong lanang setengah tuwa nyeluki aku. Aku banjur noleh. Dakgoleki sumber swara mau. Nanging ora ana wonge. Aku dadi bingung. Nanging ora let suwe, saka kadohan keprungu swara nyeluki aku maneh. “Anton....” amarga aku bingung sapa sejatine sing nyeluki. Aku noleh karo numpak pit onthel. Ora ngertia, ing ngarepku ana simbah tuwa kang lagi metu saka kampung yaiku saka dalan Bulu Stalan III A lan nggawa masakan arep didagangake menyang Pasar Bulu. “Mak brek....” wong wedok tuwa mau njerit. Sayuran lan masakan mateng sing siap didol ing pojok Pasar Bulu ing sisih kulon, wutah kabeh amarga daktabrak. Simbah tiba lan sambat-sambat awake lara, amarga tiba lan isih kesiram sayuran panas.

            Aku dhewe tiba. Tangan lan sikilku lecet-lecet. Nanging ora dadi ngapa. Saiki sing dakpikir, kepriye simbah sing daktabrak mau. Aku tangi lan nulung marang wong tuwa mau. Simbah daktulungi lan daktangekake alon-alon. Wong tuwe mau nangis sesenggrukan. Kejeba lara awake, uga nggetuni dagangane kang wutah kabeh. Ing batine simbah, dina iku ilang rejekine lan terus kepriye kanggo nyambung uripe. Ing mangka wong tuwa iki mau ulu pametune utawa penghasilane ya mung saka dodolan matengan ing pojoking Pasar Bulu.

            “Sakit mbah?” pitakonku kanthi swara alon. Nanging simbahe mau ora wangsulan. Malah nangis sesenggrukan karo ngendika : “ aku mengko mangan apa, daganganku wutah kabeh. Kowe anake sapa? Ayo diijoli dhuwit, duwe apa ora. Yen ora diijoli daklaporke polisi. Yen numpak pit ngati-ati, ora malah ndlenger. “

            “Inggih mbah, samangke kula aturi arta satus ewu. Samangke kula suwunake simbok kula. Simbok kula inggih sadeyan sayur ing peken mriki. Ing Peken Bulu Pojok Wetan, sacelakipun tangga.“

            Krungu omongku kang kaya mengkono, ana Bapak setengah tuwa nyedaki simbah mau lan menehi dhuwit rong atus ewu. Dheweke karo ngendika : “ Mbah, boten usah sedhih, boten usah muwun. Punika dagangan panjenengan kula gantos kalih atus ewu. Cekap ta, mbah? “

Mangkono ngendikane wong lanang setengah tuwa mau karo nggulurake dhuwit rongatus ewu saka dhompete. Simbah seneng atine, nuli ngendika : “ Lho ko kathah... kathah sanget anggon sampeyan nggentosi? “ mangkono pangandikane simbah karo swara kan ora patia cetha, amargo untune wis ompong.

“Boten punapa, menawi kirang nyuwun pangapunten, menawi langkung panjenengan bekta kemawon, mbah.” Mangkono pangandikane wong lanang setengah tuwa mau kang swarane persis nalika nyelukake aku sadurunge nabrak simbh mau.

Sawise atiku ora dheg-dhegan, ora ngertia, wong lanang setengah tuwa mau guruku nalika ing SD biyen, sing wis sawetara wektu ora ketemu. Guruke iki hobine utawa kesenengane pancen olahraga. Sanajan yuswane wis setengah abad luwih, nanging esih gesit, trengginas, lan cekatan. Dhasar priyayine gedhe dhuwur, brengose kandel, kulite kuning langsat. Sanajan yuswane ora enom maneh, nanging isih durung kethok tuwa. Malah yen ing sekolahan dadi kasenengane utawa idolane para siswa.

“Lho... ko panjenengan, Pak. Nuwun sewu, ngrepoti. Matur nuwun sanget, Bapak sampun mbiyantu kula. Saumpami boten wonten Bapak, kula saged dijotosi tukang becak lan dipuncepeng polisi. “

“Ya, padha-padha. Ora dadi ngapa, Ton. Sing wigati kowe slamet lan simbah sing koktabrak mau uga slamet. Pancen tinulung. Ora usah mbedakake. Aja dumeh iku pinter, bodho, sugih, miskin ing ngarsane Gusthi iku padha. Nanging sing wigati maneh aja tulung menthung, iku ora becik. wis kana terusna menyang pasar ngeterke sayuran, mengko mundhak dienteni ibumu. Ngati-ati, jumbuh karo unen-unen yitna yuwana, lena kena.”

“Inggih, Pak. Matur nuwun.” Mangkono aturku marang wong lanang setengah tuwa kang ora liya gurukub SD biyen. Pit onthel dhak genjot maneh, sadhela wae aku wis tekan pasar. Kaya ngapa kagete simbok lan bapak, ngerti tangan lan sikilku lecet-lecet.

“ Kowe kena apa, Le ?” Pitakon simbok marang aku. Aku meneng sadhela banjur matur.” Kula nembe dhawah lan nabrak tiyang.” Mengkono aturku marang simbok lan bapak. Nanging simbok isih ngoyak pitakon maneh. “ Lha sing koktabrak sapa lan kepriye kaanan wonge?” mangkono simboku nguber pitakonan marang aku. “Anu... anu, tiyang ingkang kula tabrak, niku lho mbok.. sing sadeyan maem wonten pojok peken Bulu sisih kilen, sing griyane Bulu Stalan III A.” mangkono aturku karo rada kesusu.

“Lho kuwi rak Mbah Yem, isih sedulure dhewe saka Pakmu ta, Le. “ krungu ngendikane simbok lan bapak, yen wong sing nembe daktabrak jebul Mbah Yem sing ora liya sadulurku dhewe, atiku banjur dheleg-dheleg, ngelingi kedadeyan sing lagi wae kelakon. Kamangka, yen iku bener Mbah Yem, prasasat aku dosa, amarga manut critane simbok lan bapak, aku nalika esih cilik dimong Mbah Yem. Ya Mbah Yem ikuk sing momong aku wiwit TK nganti SD kelas siji.

“Ya wis, yen ngono aku sesuk maneh yen ngepit kudu ngati-ati” batinku. Awit kadadeyan sing lagi wae kelakon, atiku sekala ora jenjem, tansah kelingan marang wong tuwa kang daktabrak. Geneya aku kok kurang ngati-ati, malah ndlenger sakarepku dhewe. Kadadeyan iki pancen tansah ngabed ing jroning atiku.

(Kapethik saka : Buku Marsudi Basa lan Sastra Jawa Anyar kelas1 SMP/MTS )