Materi Bahasa Jawa Teks Dialog kelas VII Genap
A. Teks Dialog.
Gatekna teks
pacelathon ngisor iki banjur wacanen.
Tema : Pariwisata
Judul/Irah-irahan : Wisata Menyang Tlaga Sarangan
Paraga : Puspita, Pak Marga,
lan Bu Marga
Kerangka/Cengkorongan
Pacelathon (Pokok-pokok isi pacelathon):
a.
Puspita,
siswa kelas VII preinan semesteran kepungkur bebarengan karo kanca-kancane
siswa kelas VII nganake wisata (study tour) menyang Tlaga Sarangan.
b.
Puspita
didangu Bapak lan Ibune bab anggone wisata menyang Tlaga Sarangan.
c.
Puspita
ngaturi wangsulan marang pandangune Bapak lan Ibune. (Bapake Puspita asmane Pak
Marga)
d.
Puspita
wis rampung anggone nulis laporan wisata menyang Tlaga Sarangan.
Wisata
Menyang Tlaga Sarangan
Pak Marga :
“ Pus, piye critane anggonmu wisata
menyang Tlaga Sarangan?”
Bu
Marga : ” Iya Pus,
Ibu ya pingin pirsa.”
Puspita
: ”Wah, ngremenaken
sanget Pak, sesawangan alamipun endah sanget Bu. Boten namung wisatawan nglebet
negari ingkang remen, nanging ugi kathah ingkang saking manca negari.”
Pak Marga : “Hla iya, endahe kuwi wiwit biyen,
Ndhuk! Coba Bapak kepingin pirsa, apa kang kok ngerteni bab Tlaga sarangan
kuwi?”
Puspita : “O, punika Pak. Tlaga
Sarangan mapan wonten ing tapel wates antawis Jawi Tengah kaliyan Jawi Timur,
prenahipun wonten ing Magetan sisih kilen ing erengipun redi Lawu. Tlaga
Sarangan mapan ing tlatahpegunungan kirang langkung sewu meter saking lumahing
toya seganten, mila hawanipun asrep suhunipun antawis 18 dugi 23 derajat
Celcius.”
Bu Marga : “Wah….wah kok apal tenan, Pus?”
Puspita : “ Inggih, Bu. Kaleresan kula
kala wau damel laporan wisata
menyang Tlaga Sarangan.”
Pak Marga : “Biyen menawa pingin ngubengi Tlaga Sarangan, saliyane
ana kang mlaku uga ana kang numpak jaran. Saiki piye Pus?”
Puspita : “Inggih taksih wonten Pak, malah wonten bendhi
utawi delman. Ing tlaganipun ugi dipuncawisi tetumpakan prau bebek lan prau
boat.”
Bu Marga : “ Kowe jajan apa nang sarangan, Pus?”
Puspita : “Sate truwelu kaliyan lonthong, Bu. Eca sanget,
dagingipun empuk kaliyan bumbunipun mantep. Kathah sanget tiyang ingkang sade
sate truwelu.”
Pak Marga : “Wingi kok nggawa kaos gambar Tlaga Sarangan lan
oleh-oleh sambel pecel barang ta, Pus?”
Puspita : “Inggih, Pak. Sanesipun kathah sate terwelu,
wonten Sarangan ugi kathah tiyang sade cindera mata arupi kaos, tas, kerajinan
asta sanesipun lan sekul pecel. Nalika samanten Bu Guru mundhut angsal-angsal
sambel pecel, lajeng kula ndherek tumbas kagem angsal-angsal Ibu kaliyan
Bapak.”
Bu Marga :
“Ya, Bapak lan Ibu melu bungah dene sansaya tambah pengalamanmu, Ndhuk. Hmm…wis
rampung durung anggonmu gawe laporan wisata?”
Puspita :
“Inggih, awit pangestunipun Bapak kaliyan Ibu, tugas kula sampun tingkas.”
B.
Unggah-ungguh Basa.
Nalika pachelaton/dialog kudu
nggatekake bab basa kang digunakake utawa unggah-ungguhe, apa meneh ngendika
karo wong sing luwih tuwa.
Basa kang digunakake ana ing Basa
Jawa yaiku:
1. Basa
Ngoko
2.
Basa Krama
1. Basa
Ngoko
Basa Jawa kang ngoko iku ana 2, yaiku:
a. Ngoko
lugu/kasar
Titikane :
1)
Tembunge
ngoko
2)
Ater-ater
lan panambang ngoko
3)
Sesebutan
marang wong sing dijak guneman : dika, mang, samang.
Kanggone :
1)
Priyayi
cilik marang andhahane
2)
Bakul
padha bakul, lsp.
Tuladha :
Dika klebu beja, oleh beras rada
memper. Ora kaya aku, esuk-esuk mruput nyang pasar, teka kene ora kumanan.
Dodolan ket esuk rung payu blas.
b. Ngoko
alus
Titikane :
1)
Tembunge
krama.
2)
Ater-ater
lan panambang ngoko.
3)
Sesebutan
marang wong kang diajak guneman : Kang salira (keng slira, sampeyan), pangkat
utawa peprenahane.
Kanggone :
1)
Priyayi
padha priyayi sing wis kulina.
2)
Bojone
priyayi marang sing lanang.
3)
Priyayi
marang sanake kang kaprenah tuwa nanging asor drajade.
Tuladha :
Sampeyan niku pripun ta m as, kok
mung pijer seneng-seneng mawon. Seprika-sepriki kok boten enten sudane.
2. Basa
Krama
Basa Krama kaperang dadi 3 yaiku:
a.
Mudha
Krama
Titikane :
1)
Tembunge
krama
2)
Ater-ater
lan panambang krama
3)
Kacampuran
tembung krama inggil lan tembung krama andhap.
Kanggone:
1)
Wong
enom marang wong tuwa.
2)
Murid
marang guru.
3)
Kanca
padha kanca sing during kulina.
4)
Priyayi
marang priyayi sababage.
5)
Reh-rehan
marang dhuwurane.
Tuladha:
Kala wingi ngantos dangu anggen
kula ngentosi panjenengan, nanging
panjenengan boten rawuh-rawuh. Kula kinten panjenengan boten saestu tindak
mila kula ngrumiyini.
b.
Kramantara.
Titikane :
1)
Tembunge
krama.
2)
Ater-ater
lan panambang krama
3)
Tanpa
krama inggil utawa krama andhap.
Kanggone:
1)
Tumrap
marang sapadha-padha.
2)
Priyayi
kang luwih dhuwur tinimbang sing dijak guneman.
Tuladha :
Mangga sami dipunmanah, menapa
sebabipun bangsa kita menika dereng saged nata gesangipun. Menawi saged pados
arta radi lumayan sampun mindhak kesenenganipun.
c.
Wredha
krama
Titikane :
1)
Tembunge
krama.
2)
Ater-ater
lan panambang ngoko.
3)
Tanpa
tembung krama inggil utawa tembung krama andhap.
Kanggone :
Wong tuwa marang wong sing luwih
enom nanging isih ngajeni.
Tuladha:
Prayogine nak, sampeyan kedah gadhah idham-idhaman ingkang luhur, supados boten kacuwan benjinge. Amargi tiyang sepuh boten kenging dijagakake salami-lamine.
C.
Pokok-pokok/ kerangka Teks Dialog.
Nalika
arep nulis nggawe teks pacelathon supaya gampang sakliyane bab basa kang
trep/sesuai karo ungah-ungguh (basa ngoko lan krama), kudu nggatekake babagan
pokok-pokok/kerangka teks. Sawise kerangka dadi banjur digawe teks
dialog/pacelathon. Pokok-pokok utawa kerangka kasebut yaiku:
1.
Irah-irahan/Judul : ……………………………………
2.
Tokoh/paraga : Sing guneman/omong-omongan …………………..
3.
Tema : Sing dirembug babagan
………………………….
4.
Latar :
a.
Wektu : …………………………...
b.
Panggonan : …………………………….
5.
Basa :
a.
Sing
omong-omongan nganggo basa ngoko……………….
b.
Sing
matur nganggo basa krama………………..
c.
Kang ngendika nganggo basa ngoko………………..
6.
Alur/urutan :
a.
…………………………….
b.
…………………………………..
c.
………………………………………..lan
sakteruse.
Tuladhane:
1.
Irah-irahan/Judul : KOPI WEDHUS
2.
Tokoh/paraga : Sing guneman/omong-omongan Sugeng lan
Slamet.
3.
Tema : Sing dirembug babagan omben-omben
inovatif kopi.
4.
Latar :
a.
Wektu : Dina Ahad.
b.
Panggonan : Omahe Slamet.
5.
Basa : Nganggo basa ngoko.
6.
Alur/urutan :
a.
Sugeng
mertamu nang omahe Slamet disuguhi kopi.
b.
Rasane
kopi
c.
Jenenge
kopi
d.
Sebabe
kopi dijenengi
e.
Carane
gawe kopi
f.
Akibate
bubar ngombe kopi
D.
Teks Pacelathon/Dialog.
Sawise cengkorongane dadi banjur digawe teks pacelathon
kaya ngisor iki:
KOPI
WEDHUS
. Dina Ahad, Sugeng mertamu nang omahe
Slamet kanca rakete, disuguhi kopi. Jarene Slamet kopine enak tenan. Sugeng
akhire nyruput kopi soale penasaran rasane.
Sugeng
: "Iki kopi apa ta ya..kok
rasane rada kecut?"
Slamet
: "Iya pancen rada kecut
sarane amarga iku kopi istimewa, meh padha karo kopi luwak sing larang regane
iku."
Sugeng :
"Ooo..ngono ta, kopi apa jenenge?"
Slamet
: "Iku jenenge Kopi Wedhus le
gawe dhewe.."
Sugeng :
"Apa iya, napa kok dijenengi Kopi Wedhus?"
Slamet
: "Soale diolah lewat wedhus,
yen Kopi Luwak, sakdurunge diolah, kopine dipangan luwak dhisik. Kopi Wedhus
iki ya padha, kopine dipangan wedhus dhisik, terus diolah dadi kopi bubuk. Mergane aku terinspirasi karo kopi luwak iku,
tapi ben gampang aku nganggo wedhus wae."
Sugeng
: "Wedhus gelem mangan kopi
ta, Met?"
Slamet
: "Sakjane wedhuse ya ora
gelem mangan, kopine tak gerus kasar, trus tak campur suket, mari ngono tak pakakna
wedhus.
(Sugeng wetenge wis mulai
rada mules..)
Sugeng
: "Terus, piye
prosese,...Met....?"
Slamet
: "Kopine kan metu bareng
telek wedhus, gerusan kopine disaring, dikumbah, terus dipepe sampek
gariiiiiing, terus digiling maneh sampek alus. Lha iki kebeneran awakmu sing
pisanan nyoba Kopi Wedhus iki, wong ya durung ana sing tak suguhi Kopi Wedhus
iki. Aku dhewe arep nyoba, kok ya ora kolu... Piye rasane Kang Sugeng ,..?"
Sugeng
: "Wooalaaaahhh...diamput Slamet........kamprettt
koweee... aseeeemmm koweee..... ambek lambene ndower... ndower...!!! Iki dudu
Kopi Wedhus, Met Slamet...... nanging telek wedhus...."
Slamet
: (....ngguyu kemekelen nang njero
ati....... Hehehe....)
Komentar
Posting Komentar