Materi Bahasa Jawa Teks Dialog Berisi Pesan Kelas VIII Genap
A.
Teks Dialog.
Dhutanipun
Pak Sudrajat
Sawijining dina, wayah bakda Maghrib,
Kholil sowan menyang daleme Pak Saguh. Kholil lan Pak Saguh banjur padha
ngendikan.
Kholil : “Kula
nuwun, sugeng sonten Pak.”
Pak
Saguh : “Eh, Kholil, ngeneh, ngeneh, njagong njero ngeneh.”
Kholil : “Inggih
Pak, matur nuwun.”
Pak
Saguh : ”Njanur gunung Lil, ana apa sore-sore ko mrene. Ana apa?”
Kholil : ”Inggih
Pak. Kula saweg dados dhuta.”
Pak
Saguh : ” We lah, kaya ana sing penting ya. Wis ngonoh arep matur apa?”
Kholil : ”Mugi
kepareng matur, kula sowan ing ngarsanipun Bapak, sepisan tuwi kawilujengan
sarta ngaturaken salam taklimipun Pak Sudrajat. Kaping kalihipun menawi mboten
wonten pambengan satunggal menapa, benjang dinten Slasa Legi, surya kaping 14
Oktober 2014, Pak Saguh katuran rawuh wonten ing dalemipun Pak Sudrajat saperlu
ngestreni syukuran nikahipun Uswatun Khasanah.”
Pak
Saguh : ”Oo kaya kuwe, ya moga-moga ora ana alangan. Lha anu nikah karo
sapa kuwe?”
Kholil : ”Kaliyan
Ngadirin, Pak. Menika lho ingkang nyambut damel wonten Kalimantan.”
Pak
Saguh : ”Ya sokur nek kaya kuwe, moga-moga bisa dadi keluarga sing ayem
tentrem, ndonya akhirat.”
Kholil : ”Inggih
Pak. Sasampunipun gandheng sampun cekap, kepareng kula nyuwun pamit rumiyin.”
Pak
Saguh : ”Iya ya sing ngati-ati ya.”
B.
Negesi Tembung
Kata-kata yang dianggap sulit:
1.
sowan,rawuh : teka
2.
dhuta : utusan
3.
ngestreni : nekani
4.
kawilujengan : keslametan
5.
pambengan :
alangan
C.
Cengkorongan/Kerangka Dialog.
Kanggo
gladhen omong-omongan bisa digawe cengkorongan/kerangka luwih dhisik. Gunane yaiku kanggo
nggampangake anggone nulis teks pacelathon/dialog lan supaya bisa runtut.
Tuladhane cengkorongan/kerangka
pacelathon:
1.
Tokoh/paraga : Sing guneman/omong-omongan Budi, Siti
lan Pak Pujo.
2.
Tema : Sing dirembug babagan
kasenengan nenandur.
3.
Latar :
a.
Wektu : Dina Ahad awan.
b.
Panggonan : Omahe Siti lan Daleme Pak Pujo.
4.
Basa :
a.
Budi
lan Siti yen omong-omongan nganggo basa ngoko.
b.
Budi
lan Siti yen matur arang Pak Pujo nganggo basa krama.
c.
Pak
Pujo ngendika marang Budi lan Siti
nganggo basa ngoko.
5.
Alur/urutan :
a.
Budi
nemoni Siti ing omahe banjur ngajak menyang daleme Pak Pujo.
b.
Siti
takon apa keperluane.
c.
Siti
pamit marang Ibune, banjur padha budhal
d.
Tekan
daleme Pak Pujo uluk salam
e.
Pak
Pujo dhawuh supaya mlebu
f.
Pak
Pujo takon apa keperluane.
g.
Siti
matur apa kang dadi keperluane.
D.
Teks Pacelathon/Dialog
Sawise cengkorongane digawe banjur digawe teks pacelathon
kaya ngisor iki:
Dina Ahad
awan Budi mara ing omahe Siti, sawise ketemu banjur padha
omong-omongan/guneman.
Budi : “Sit, ayo dolan nang daleme Pak
Pujo.”
Siti : “Areng ngapa, ta?”
Budi : “Meh nyuwun priksa carane nandur
kembang Melathi.”
Siti : “Hlo, apa kowe seneng nandur kembang?”
Budi : “Iya,
aku seneng banget.”
Siti : “Ya sik, aku dakpamit Ibu.”
(Bocah
loro banjur padha budhal menyang daleme Pak Pujo).
Budi
lan Siti : “Kula nuwun!”
Pak
Pujo : “Mangga….. Oo.., kowe ta? Ayo padha mlebu
kene!”
Budi : “Inggih, Pak.”
Pak
Pujo : “Kene padha lungguh sing kepenak wae. Ana
apa, kok kadingaren dha tekan kene?”
Siti : “Inggih, Pak. Maturnuwun. Menika hlo Pak,
Budi kepingin nyuwun priksa bab nanem sekar Melathi.”
Pak
Pujo : “Hla kok kebeneran temen, iki aku ya meh
nandur kembang kuwi. Ayo saiki sisan tak genahi carane. ”
Budi : “Inggih mangga, Pak.”
E.
Unggah-ungguh Basa.
Nalika pachelaton/dialog kudu
nggatekake basa kang digunakake utawa unggah-ungguhe apa meneh ngendika karo
wong sing luwih tuwa.
Basa kang digunakake ana ing Basa
Jawa:
1. Basa
Ngoko
2.
Basa Krama
1. Basa
Ngoko
Basa Jawa ngoko iku uga ana 2, yaiku:
a. Ngoko
lugu/kasar
Titikane :
1)
Tembunge
ngoko
2)
Ater-ater
lan panambang ngoko
3)
Sesebutan
marang wong sing dijak guneman : dika, mang, samang.
Kanggone :
1)
Priyayi
cilik marang andhahane
2)
Bakul
padha bakul, lsp.
Tuladha :
Dika klebu beja, oleh beras rada
memper. Ora kaya aku, esuk-esuk mruput nyang pasar, teka kene ora kumanan.
Dodolan ket esuk rung payu blas.
b. Ngoko
alus
Titikane :
1)
Tembunge
krama.
2)
Ater-ater
lan panambang ngoko.
3)
Sesebutan
marang wong kang diajak guneman : Kang salira (keng slira, sampeyan), pangkat
utawa peprenahane.
Kanggone :
1)
Priyayi
padha priyayi sing wis kulina.
2)
Bojone
priyayi marang sing lanang.
3)
Priyayi
marang sanake kang kaprenah tuwa nanging asor drajade.
Tuladha :
Sampeyan niku pripun ta m as, kok
mung pijer seneng-seneng mawon. Seprika-sepriki kok boten enten sudane.
2. Basa
Krama
Basa Krama kaperang dadi:
a.
Mudha
Krama
Titikane :
1)
Tembunge
krama
2)
Ater-ater
lan panambang krama
3)
Kacampuran
tembung krama inggil lan tembung krama andhap.
Kanggone:
1)
Wong
enom marang wong tuwa.
2)
Murid
marang guru.
3)
Kanca
padha kanca sing during kulina.
4)
Priyayi
marang priyayi sababage.
5)
Reh-rehan
marang dhuwurane.
Tuladha:
Kala wingi ngantos dangu anggen
kula ngentosi panjenengan, nanging
panjenengan boten rawuh-rawuh. Kula kinten panjenengan boten saestu tindak
mila kula ngrumiyini.
b.
Kramantara.
Titikane :
1)
Tembunge
krama.
2)
Ater-ater
lan panambang krama
3)
Tanpa
krama inggil utawa krama andhap.
Kanggone:
1)
Tumrap
marang sapadha-padha.
2)
Priyayi
kang luwih dhuwur tinimbang sing dijak guneman.
Tuladha :
Mangga sami dipunmanah, menapa
sebabipun bangsa kita menika dereng saged nata gesangipun. Menawi saged pados
arta radi lumayan sampun mindhak kesenenganipun.
c.
Wredha
krama
Titikane :
1)
Tembunge
krama.
2)
Ater-ater
lan panambang ngoko.
3)
Tanpa
tembung krama inggil utawa tembung krama andhap.
Kanggone :
Wong tuwa marang wong sing luwih
enom nanging isih ngajeni.
Tuladha:
Prayogine nak, sampeyan kedah
gadhah idham-idhaman ingkang luhur, supados boten kacuwan benjinge. Amargi
tiyang sepuh boten kenging dijagakake salami-lamine.
Komentar
Posting Komentar